Në një kishë të rreptë të vendosur mbi një luginë piktoreske në Kosovën qendrore, Ismet Sopi tregon se si familja e tij e fshehu besimin katolik të saj për shekuj pas konvertimit në Islam gjatë pushtimit osman të Ballkanit.
Për breza, paraardhësit e tij i mbajtën të fshehta besimet e tyre deri në vitin 2008, kur Sopi dhe familja e tij përqafuan hapur katolicizmin dhe u pagëzuan së bashku.
“Ne jemi shumë të lumtur. Është sikur të kishim paguar një borxh ndaj paraardhësve tanë që nuk patën mundësinë të përcaktojnë lirisht besimin e tyre si ne,” i tha AFP 65-vjeçari shqiptar nga Kosova, duke thënë se 36 anëtarë të familjes tani janë katolikë praktikantë.
“Deri atëherë jetonim si katolikë dollapi”, shtoi Sopi. “Ne ishim myslimanë ditën dhe të krishterë natën”.
Gazetari në pension tani kalon një pjesë të madhe të ditëve duke studiuar në kishën e sapondërtuar të Shën Abrahamit në Llapushnik afër shtëpisë së tij stërgjyshore.
E ndërtuar në tokë të dhuruar nga komuna dhe e financuar nga diaspora shqiptare, ajo ka pamje nga Lugina e Drenicës — një rajon i famshëm për rebelim dhe pavarësi. Pikërisht këtu flakët e para të ngritjes së shqiptarëve kundër sundimit serb shpërthyen në konflikt të drejtpërdrejtë në fund të viteve 1990.
Hapje e re
Vitet e fundit, shumë kripto-kristianë ose “laramanë” — që do të thotë shumëngjyrësh ose me shumë plane në gjuhën shqipe — e kanë përqafuar hapur katolicizmin.
Sopi tha se rreth 120 njerëz nga zona e Llapushnikut janë pagëzuar në Shën Abraham vetëm në dy vitet e fundit.
Por numri i vërtetë i të konvertuarve të rinj mund të jetë i pamundur të dihet, pranon ai.
Shan Zefi — famullitari i përgjithshëm katolik i dioqezës Prizren-Prishtinë — vlerësoi se katolikët përbëjnë dy deri në tre përqind të popullsisë 1.8 milionëshe të Kosovës, shumica dërrmuese e të cilëve janë myslimanë që praktikojnë një version liberal të besimit.
Pas pushtimit të Ballkanit në shekullin e 14-të, osmanët imponuan Islamin mbi popullsinë për gjysmë mijëvjeçari.
Shumë nga të krishterët që nuk ikën, u konvertuan për t’i shpëtuar presionit dhe ngacmimeve, tha Zefi, një studiues që ka shkruar gjerësisht për historinë e “laramanëve”.
Manastiret dhe kishat u shndërruan në xhami, ndërsa të krishterët u goditën me taksa të rënda dhe u përballën me sfida sociale.
Të konvertuarit ndryshuan emrat e tyre dhe morën pjesë në ritet islame. Por disa familje e mbajtën të fshehur besimin e tyre gjatë shekujve dhe luteshin në shtëpi në fshehtësi, sipas Zefit.
Ndërsa 1 në 10 persona përtej kufirit në Shqipëri është katolik, vetëm vitet e fundit kosovarët kanë përqafuar rrënjët e tyre katolike.
Zefi tha se një epokë e re hapjeje filloi me përfundimin e sundimit serb në fund të viteve 1990. Shpallja e pavarësisë së Kosovës në vitin 2008 çoi gjithashtu në një rilindje në shoqërinë civile.
“Unë mendoj se shqiptarët do të guxojnë të dalin nga katakombet, të thonë se janë të lirë dhe i përkasin këtij apo atij besimi,” tha Zefi në kishën e tij në Prizren, djepi historik i katolicizmit kosovar.
Shqiptar mbi te gjitha
Ndërsa apostazia mund të ketë pasoja serioze në shoqëritë islame më konservatore, konvertimet nuk kanë shkaktuar trazira të mëdha shoqërore në Kosovë deri më sot.
“Kosova mund të shërbejë si shembull sepse qytetarët e saj tregojnë se bashkëjetesa paqësore mes dy feve është e mundur në botën e sotme”, tha Lekë Musolli, drejtor i Radio Alba.
Grupi udhëheqës i komunitetit islamik të Kosovës pajtohet me këtë.
“Besimi dhe feja nuk duhet të jenë të politizuara apo përçarëse”, thuhet në një deklaratë të Bashkësisë Islame të Kosovës (BIK).
“Nuk kemi subjekt konflikti, përkundrazi kemi probleme, sfida dhe projekte të përbashkëta.
Mungesa e ndarjes nuk është befasi për shumë njerëz në Kosovë, ku përkatësia etnike e ka mposhtur fenë prej kohësh.
“Feja e shqiptarëve është shqiptaria”, thotë një shprehje e zakonshme.
Në kishën e Shën Abrahamit në Drenicë, shqiponja dykrenore e flamurit shqiptar shfaqet si në kambanën e kishës ashtu edhe mbi altarin e saj.
“Disa na kishin akuzuar se e kishim braktisur kombësinë kur u konvertuam”, tha Sopi, teksa tregonte flamujt.
“Ne donim të tregonim se asgjë nuk kishte ndryshuar, se ne mbajtëm identitetin tonë kombëtar.
*Përkthimi ne shqip: Politiko.al
