Fragment romani
Nata në mes të së shtunës dhe të së dielës e tronditi qytetin. Ishte fundgushti, vapë që s’mbahej në mend. Askush nuk arrinte ta sqaronte si ngjau dhe a mund të shmangej ajo tragjedi. Edhe shumë kohë më vonë, kryeqytetasit shihnin të hutuar. Kur nisën ta marrin veten, të gjithë donin të dëshmonin se e kishin ndier fatkeqësinë, se diçka rrinte pezull në ajër, sa nuk bënte “mu”, por pse nuk e thanë me kohë, rrudhnin supet. Prifti i famullisë vendëse kishte qenë më konkret, madje kishte folur me njëfarë profecie: “Zjarrin dhe barotin nuk bënë t’i lëmë në një dhomë, se bëhet nami”. Ai nuk pati fjalë miradije as për diskotekën e re. Ishte mosbesues për afrinë e dy komuniteteve: -Është herët, s’kemi pse nxitojmë, -tha në meshën e së dielës. -Argëtime kemi me tepri, ndërsa të rinjve duhet t’u gjejmë punë, e jo të shpenzojnë energji kot. Jeta nuk është kërcim e pije, – u drejtohej besimtarëve në kishë.
– Djalli mund t’i tundojë. Sodoma dhe Gomora janë shembuj që të mësoni nga mynxyra, – iu drejtua atyre që ia kishin hapur sytë. Prifti ngriti kokën drejt qiellit: – Fali, o Zot, se s’dinë ç’bëjnë!
Pastori i ungjillorëve, energjik dhe luftarak, foli për misionin që Zoti ia ka dhënë çdo njeriu, ndërsa argëtimi i shfrenuar nuk është mision as qëllim, është tundim e mëkat.
– Adhurojeni Zotin, përgjunjuni para tij, kemi aq shumë këngë adhurimi e mirënjohjeje për të, -iu drejtua besimtarëve. -Haleluja, – iu përgjigjën ata njëzëri. Pastori ishte skeptik ndaj afrisë së të paafruarve, druante se mëritë nuk janë fashitur. -Nxitimi është mëma e marrëzisë, – fliste pastori me sytë që i flakëronin.
Hoxha ishte më i qartë e më kategorik: -Ai që shkon në këtë çerdhe shejtani, është i shënjuar nga shejtani dhe shejtan do të bëhet. Është haram të shkosh e të kërcesh nën tingujt e qoftëlargut.
Predikimit të hoxhës dikush iu kishte përgjigjur në rrjetin social: “Hoxhë, eja në diskotekë, se nuk do të pendohesh; natës se varrit do t’ia tregosh një përjetim të papërjetuar”.
Televizionet e kërkonin me ngulm edhe rabinin e qytetit, donin mendimin e tij, sepse mozaiku i besimeve fetare do të mbetej i gjymtë pa mendimin e rabinit. Por i pari i hebrenjve nuk u prononcua, nuk ua kishte ngenë medieve. – Ishte i zënë duke u lutur, – u tha gruaja e tij gazetarëve te dera e oborrit.
Ndërkaq, liderët lokalë nëpërdhëmbën diçka të paqartë, pa u kuptuar nëse ishin për apo kundër diskotekës, ishin për a kundër afrimit të komuniteteve. Liderët ishin të acaruar, por nuk e thoshin haptazi, sepse nuk i ftoi askush në promovim, ndërsa shpresonin të spërkatnin popullin e përvuajtur edhe në këtë me fjalime të zjarrta për gjakun e dëshmorëve. Fjalimet e shkruara u ngelën në xhepat e pantallonave, kurse shpërfilljen e ndërkombëtarëve e kapërdinë si edhe më parë. Militantët partiakë mbetën të hutuar: duhej t’i lejonin fëmijët e tyre të shkonin në diskotekë apo jo. Duhej ta tumirnin afrinë në mes të komuniteteve, apo duhej të druanin.
Ndërkaq, ndërkombëtarët, që mbikëqyrnin qeverisjen e vendin, nuk thanë shumë për nismën e tyre, e lanë pezull me velin e fshehtësisë që i përvëlonte kureshtarët.
Ajo që gatitej ishte aq bukur, sa të dilte për mbarë, pëshpëritnin disa me mosbesim. Nuk ishin mësuar vendësit me gjëra të mira falas, prandaj druanin se do të paguanin një çmim. Flijimi ishte në themelin e çdo legjende vendëse, ndërsa ata i besonin legjendat e flijimit.
Rrëfimet që u dëgjuan për natën e trazuar, hidhnin dritë në vorbullën e katrahurës. “Nata e errët me hënë të ngrënë, që doli me vonesë, sikur donte t’u ndihmonte betarëve”, rrëfen Plaka e pagjumë, dëshmitarja kyç, që pa nga dritarja e apartamentit të saj. Ajo e ndjeu fatkeqësinë, por çuditërisht askush nuk e besoi dhe nuk e përfilli. Dëshmitë që dha janë tronditëse. Tregonte për hije të natës si fantazma varresh që ecnin gjysmë të kërrusura cepave të mureve dhe skajeve të trotuareve. Fliste për klithma që të lemerisnin, për dridhje të themeleve të ngrehinës së sapondërtuar. E pagjumja, sikurse e quajtën në dosje Plakën, ndoqi tërë kohën me frikë dhe e tronditur lëvizjet e hijeve ogurzeza. Në rrëfimin e saj mbizotëronte furgoni nga dolën arkat me armë natën e kobshme. Nga furgoni i dytë dolën hijet që ecnin të kërrusura e me kujdes.
Gjatë rrëfimit ajo ishte e kthjellët, fliste qartë, asnjëherë nuk i përsëriste të njëjtat fjalë, nuk i ngatërronte veprimet, të shihte në sy kur tregonte.
Plaka e pagjumë ishte e sigurt se e pa vdekjen të zbriste nga qielli para se t’ia behte grupi i parë i hijeve të natës. Ndonjëherë fliste si fatthënat. Ia kishte frikën vdekjes, sa edhe hajdutëve e vrasësve që endeshin kur binte terri, prandaj e zinte mëngjesi me sytë përtej dritares, duke i ndjekur lëvizjet në rrugë. Por natën e kobshme engjëlli i vdekjes në pamjen e burrit të moçëm me kosë në dorë, i rrinte kërcënueshëm qytetit. “Ishte më i akullt se kurrë më parë”, – tregonte Plaka.
Në raport thuhej se patrulla e policisë me makinë kaloi dy herë pranë diskotekës, por nuk kishte parë asgjë të dyshimtë. “Ç’të them? Me kolegun i ramë objektit para, kaluam edhe në rrugën anësore. Një minibus që ishte parkuar përballë vetëshërbimit, e kaluam pa dyshuar gjë”.
Pas ngjarjes tragjike, besëtytnia u ringjall si asnjëherë më parë. Qytetarët shtrydhnin trurin për të rikujtuar shenjat që ata nuk i kuptuan me kohë, ndërsa hyjtë ua dërguan që t’i paralajmëronin. Besëtytët ishin të prirë t’ua kishin frikën paralajmërimeve ogurzeza, shpendkeqit, maceve të zeza, të përhëntëve dhe endacakëve. Si atë natë asnjëherë nuk u panë më shumë të përhënët pas mesit të natës. Ku shkonin? Askush nuk e dinte. Pse ishin shqetësuar? Prapë nuk e sqaronin.
“Shenjat vinin nga qielli, kurse qyteti nuk i kuptonte”, tregonte me siguri të pakontestueshme plaku Bardhok Zhuji nga periferia e kryeqytetit.
Flitej se një shpendkeq ua çori veshët banorëve të lagjes afër lulishtes shtatë ditë e shtatë net para se të ndodhte tragjedia. Gratë shqetësoheshin, sepse zëri i shpendkeqit ua frikësonte fëmijët, ua shtonte makthet, ua rikujtonte të kaluarën, ua ndrydhte zemrat.
“Shpendkeqi kob e zi ndjell. Por askush nuk mori mundimin ta gjunte me gurë”, – tha i pikëlluar plaku Bardhok Zhuji.
Një raport i policisë tregonte për një burrë tjetër të moçëm me flokë të prerë shkurt e te rruar rishtazi, i veshur pastër, me tipare alpine, që dilte çdo ditë në sheshin kryesor të kryeqytetit. Nuk u hoq nga sheshi tri ditë nga mëngjesi në mbrëmje. Ai i mallkonte thekshëm harrestarët: “Shkelët mbi vorre! Harruat tatë e nanë që ua prenë armiqtë në fyt! Do t’ju mallkojnë çikat e përdhunueme e foshnjet e theruna!”
