Ç’kërkonte Fatmir Limaj në mesin e turqve, paraardhësit e të cilëve me qëllim futën në thertore 25.000 shqiptarë (në foto me dinjitarët turq)
Gani MEHMETAJ
Ndriçime shkencore për këtë tragjedi, ku thuhet se u vranë mbi 25.000 shqiptarë nuk ka as nga turqit dhe as nga shqiptarët. Ka elozhe politike filoturke, marrëzira të pafundme islamike, shpifje të pambështetje idiotësh, kinse shqiptarët shkuan ta mbrojnë islamin, duke harruar se po i lënin prapa nënat e motrat që t’ua përdhunonin pushtuesit serbë e grekë.
Urë ajrore Shqipëri -Turqi atëbotë nuk kishte, që t’u shkonin ushtarët shqiptarë në ndihmë turqve për mbrojtje të islamit, edhe pse në Galipol nuk mbrohej islami, por luftonin dy ushtri të krishterësh- Austro-Hungaria dhe Gjermania kundër Britanisë së Madhe, Francës e Rusisë në tokat e Perandorisë osmane që po vdiste. Ndërkaq, Ballkani ishte i pushtuar nga dhjetëra ushtri. Edhe mizë të ishin shqiptarët budallenj, s’kishin si t’u shkonin në ndihmë “vëllezërve” turq! Burimet që i kam shfrytëzuar për betejën e Çanakalasë, në mungesë të fakteve tjera janë:
1. Rrëfimet nga fëmijëria ime e familjarëve të atyre që shpëtuan nga Beteja e Galipolit- Çanakalasë. Në Rrafshin e Dukagjinit është folur shumë për këtë tragjedi. Nuk e kam dëgjuar asnjë rrëfim që ka shkuar ndonjëri me vullnet. Nuk kam dëgjuar që të flitet për ndonjë trimëri, por për fatkeqësi e pikëllim ka shumë rrëfime. I gjeti shqiptarët shpartallimi i Turqisë perandorake në shkretëtirat arabe, në Anadoll, apo në Edrene dhe i mori stuhia e luftës pa i pyetur.
Vërtetësinë e versionit të parë të shkrimit tim ma mbështeten disa reagime të nipave, gjyshërit e të cilëve i futen me dhunë në luftën e Çanakalasë. “Ashtu na tregonte edhe gjyshi”, me shkruante një lexues nga rrethi i Gjakovës, kur e botova shkrimin e parë për Betejën e Galipolit.
2. Në Pejë tregonin me të moçmit, me 1912 kur u tërhoq ushtria turke, mori me vete mijëra të rinj e burra shqiptarë me dhunë, pa opinga e pa çorape. Shumica kurrë nuk u kthyen. Pra ata i futën pas dy-tre vjetësh në betejën e Çanakalasë, pa i pyetur dhe pa dhimbje.
3. Nga një serial turk për betejat ballkanike: Kur ushtria turke po e braktiste Selanikun 1912-13, rrëfen seriali, gjenerali turk urdhëron: së pari nisini kryengritësit e të burgosurit shqiptarë. Ata i nxorën me pranga duar e këmbë, i zvarritën këmbë nga Selaniku në Turqi. Turqia e kishte braktisur Shqipërinë, ndërsa ende merreshin me kryengritësit shqiptarë e të burgosurit, që i trajtonin si skllevër. Këta ishin ushtarët që u vranë në Galipol-Çanakala.
4. Janë disa filma dokumentar turk, anglezë e italian për këtë betejë.
5. Në betejën e Çanakalasë kishte nga të gjitha kombet e fetë, madje sipas romanit “Qëllo, tashmë jam i vdekur” të Julia Navarro mori pjesë edhe një korpus hebre. Natyrisht të rekrutuar me dhunë mu si shqiptarët. Thua ta kishin brengë mbrojtën e islamit, hebrenjtë? Nizamët i rekrutonin, nuk i pyesnin.
6. Varret e të vrarëve janë të shënjuar vetëm me flamurin turk në gurin e varrit, ku shkruan turqisht edhe emri i qytetit. emra të përveçëm nuk ka, pra ishin pa emër dhe pa nishan. Ata llogaritën turq, kurse qytetet e tyre paraqiten si qytete turke, në kohën kur ato nuk ishin në Perandorinë e shpartalluar.
