Është një piramidë e vogël, kushtuar 2000 Martirëve të Lumës, viktima të masakrave serbe në Lumë (1912-1913), por filma shqiptar nuk ka.
Ndërkaq, janë bërë dhjetëra filmat për fashistët italianë, që nuk kanë vrarë as një të mijtën e atyre që i vrau serbi.
Dimitrije Tucoviç shkruan:
“…Miku im i dashur, nuk kam kohë të te shkruaj gjatë, por mund të them se gjëra të tmerrshme po ndodhin këtu. Unë jam i tmerruar me atë që po shoh dhe gjithnjë po pyes veten, si mundet njeriu te bën krime aq të vrazhda e barbare. Është e tmerrshme. Nuk mund të te flas më shume, por po të them se Luma më nuk ekziston. Nuk ka më asgjë këtu pos kufoma, pluhur dhe eshtra. Ka fshatra me 100 e 200 shtëpi ku nuk ka mbetur asnjë meshkull i vetëm gjallë. Asnjë. Ne po i tubojmë meshkujt në grupe nga rreth 50 veta, dhe pastaj po i therim me bajoneta deri në personin e fundit. Grumbuj kufomash shihen kudo…
Edith Durham: ‘ Nga krahinat e pushtuara vinin njoftime të dhimbshme për mizoritë e egra që bënin serbët dhe malazezët ndaj popullsisë shqiptare. Dhe pushtuesit jo nuk i fshihnin bëmat e tyre, por, përkundrazi, ata mburreshin me to. Një officer serb desh u mbyt me birrë nga e qeshura kur me tregoi sesi ushtarët e tij kishin therur me bajoneta gratë dhe fëmijet e Lumës…’.
Një diplomate e dështuar me shkruan në një rast: duhet t’i harrojmë krimet serbe, por kurrë nuk duhet t’i harrojmë krimet nazifashiste! Ajo madje në padijen e vet shkruan se serbët nuk kanë bërë krime në Shqipëri.
Çfarë logjike kriminale e kësaj gruaje të dështuar përtej Drinit, që jeton me familje këndej Drinit.
Në Shqipqri pothuajse nuk janë përmendru krimet serbe nga Luma në Krujë, nga Elbasani në Durrës.
