Provokimet e presidentit turk Erdogan po i shkaktojnë dhimbje koke Berlinit, por shfaqja e tij është prishur nga një festë e Portokallisë në çerekfinale të Kampionatit Evropian. Mesut Özil është gjithashtu pjesë e një produksioni të madh. Në fund ju mbetet një ndjenjë e pakëndshme.
Është një skenë e pafajshme. E megjithatë zemra i dhemb. Një familje që mbështet kombëtaren turke u rreshtua përpara stadiumit Olimpik në Berlin për të bërë një foto kujtimi përpara çerekfinales së Kampionatit Evropian, të cilin Holanda në fund e fitoi 2-1 (0-1). Nga fëmijët e vegjël te gjyshërit, gjithçka është e përfshirë. Disa janë të veshur me fanella, të tjera me veshje të rastësishme, disa nga gratë me shami, të tjerat valvitnin flokët e tyre. Një familje normale nga Berlini. Të gjithë buzëqeshin për foton – dhe papritmas një vajzë nëntë vjeçare tregon përshëndetjen e ujkut. Vetëm për një moment, ajo shikon përreth pak e frikësuar. Ajo e di që gjesti është diçka e ndaluar apo e keqe, por çfarë saktësisht është kjo, nuk ka njohuri. Ajo është shumë e re për këtë.
Një skenë e vogël tregon se politika e lë nën hije të gjithë çerekfinalen mes Turqisë dhe Holandës. Të gjitha provokimet e ditëve dhe orëve të fundit, skenat e shëmtuara me përshëndetjet e ujqërve ekstremistë të krahut të djathtë turk – të cilat tashmë janë përdorur për të kryer masakër kundër alevitëve, refugjatëve sirianë dhe pakicave të tjera në Turqi -, pankartat dhe parullat të shtunën, ata kanë triumfuar në këtë moment. Ata bëjnë xhuxh fansat e shumtë që festojnë në mënyrë paqësore, si për shembull djalin e vogël me kostumin e Spiderman me një flamur turk në shpinë, i cili tregon lëvizjet e tij të kërcimit hip-hop. Ose vajza me fanellën e Turqisë, e cila filmohet nga nëna e saj, ndërsa ajo kërcen egërsisht në hitin global të Taylor Swift “Shake it off”, i cili interpretohet nga një grup studentor me instrumente frymore.
Pjesë e këtyre provokimeve gjithëpërfshirëse është edhe presidenti Rexhep Tajip Erdogan. Presidenti turk, i njohur për produksionet e tij, është i vetëdijshëm për vendndodhjen e veçantë, anulon një udhëtim në Azerbajxhan dhe udhëton në Berlin, për të brohoritur ekipin e tij kombëtar – dhe për të marrë vëmendjen e turmës. Një demonstrim pushteti i ndërtuar në mënyrë perfekte nga autokrati nacionalist drejtpërdrejt në televizionin gjerman. Përpara miliona shikuesve në mbarë botën.
Shfaqja e pushtetit nga Erdogan
Në fillim gjithçka duket sikur është bërë për produksionin e madh të Erdoganit. Pasi një grup nga ambasada turke e mori atë dhe gruan e tij Emine në aeroport, ai u dërgua në stadiumin Olimpik me dy limuzina Maybach. Erdogan u prit në një pritje të ngrohtë atje kur mbërriti në tribunën zyrtare 20 minuta para fillimit. Ai fryn puthje në audiencë. Mban zemrën tuaj. Dua t’u tregoj fansave të shumtë turq: Ju dua të gjithëve, ju jeni fëmijët e mi, babi është këtu.
Ishte gjithashtu provokuese kur Erdogan thirri ambasadorin e Gjermanisë në Turqi, pasi politikanët gjermanë kritikuan festën e përshëndetjes së ujkut të Merih Demiral. Fakti që ai më pas fluturon për në Republikën Federale pa u takuar me kancelarin Olaf Scholz, ose ndonjë përfaqësues tjetër të qeverisë supozohet të jetë një shenjë se ai ka frenat në dorë dhe po dikton. Ai është njeriu i fortë. Erdogan po demonstron fuqinë e tij, më pak ndaj Scholz dhe Co. sesa ndaj atdheut të tij dhe elektoratit.
Në fund të fundit, denimi i UEFA-s kundër Demiral ishte diçka si një delegjitimim i Partisë së Lëvizjes Nacionaliste (MHP) ekstremiste të krahut të djathtë, sepse përshëndetja e ujkut është simboli i tyre, dhe kështu një partner qeveritar i Erdoganit. Presidenti nuk mund ta linte këtë. MHP është krahu politik i Ujqërve Gri dhe pjesë e qeverisë turke përkrah AKP-së së Erdoganit. Kamal Sido, folës nga “Shoqëria për Popujt e Kërcënuar”, thotë për ntv.de: “Unë jam i mendimit se ideologjia e Ujqërve Gri është gjithashtu ideologji jozyrtare e shtetit turk. Mbështetësit e lëvizjes ekstremiste të djathtë Ülkücü, e cila monitorohet nga Zyra Federale për Mbrojtjen e Kushtetutës në Gjermani, njihen si Ujqërit Gri.
Eren Güvercin, bashkëthemelues i Shoqërisë Alhambra , i cili mbron dialogun e hapur ndër-musliman, shpjegoi për ntv.de para ndeshjes se nuk ishte një vizitë normale në një lojë futbolli të ekipit kombëtar turk për Erdoganin. “Ai përdor çdo mundësi për të krijuar një pozicion fuqie për mbështetësit e tij”, tha Güvercin. “Pas debatit për përshëndetjen e ujkut pas ndeshjes së 1/16-tës, ishte e qartë se Erdogan do ta shfrytëzonte këtë mundësi për të paraqitur veten si lider i Turqisë”.
Pjesë e spektaklit ishte edhe Mesut Özil
“Fakti që Erdogan ka anuluar të gjitha takimet e tij, duke përfshirë udhëtimet e tjera jashtë vendit, për të marrë pjesë në lojë, sugjeron se ai po planifikonte provokime,” thotë eksperti Sido. Kjo mund të bëhet ose direkt në stadium ose përmes deklaratave rreth lojës. “Unë supozoj se ai dëshiron t’i përcjellë mesazhe pjesës nacionaliste të popullsisë turke përmes simbolizmit apo gjesteve,” vazhdon ai.
Simbolika e madhe vjen kur luhet himni kombëtar turk. Grupet ultra dhe nacionaliste u kishin bërë thirrje tifozëve turq që të tregonin përshëndetjen e ujqërve ekstremistë të djathtë. Dhe mijëra po ndjekin shembullin. Një provokim masiv që Erdoganit padyshim do ta gëzojë. Një gjest kërcënues për të gjitha minoritetet – qofshin ata kurdë, armenë, hebrenj apo jazidi – të cilët grupi ekstremist i krahut të djathtë “Ujqërit Gri” në Turqi dhe Gjermani i shohin si armiq.
Në detin e përshëndetjeve të ujqërve, edhe nëse jo të gjithë tifozët turq po marrin pjesë, jo shumë larg Erdoganit në tribunën e nderit janë drejtori i turneut Philipp Lahm, legjendat e portokallisë Edgar Davids dhe Clarence Seedorf – dhe ministri i kancelarisë Wolfgang Schmidt. “Ne gjithmonë përpiqemi të kemi përfaqësues të qeverisë gjermane atje”, kishte thënë më parë kancelari Olaf Scholz për vizitën e Erdoganit në Kampionatin Evropian.
Mesut Özil ulet shumë më afër Erdoganit, saktësisht një rresht pas presidentit. Të dy dëgjojnë himnin pa i shfaqur përshëndetjen e ujkut. Edhe pse Erdogan e ka bërë këtë më parë dhe Özil u shfaq në rrjetet sociale vitin e kaluar me një tatuazh të Ujqërve Gri në gjoks. Ish-lojtari i kombëtares gjermane fluturoi gjithashtu në Berlin në një njoftim të shkurtër dhe ndau një foto në një histori në Instagram me lojtarin e kombëtares turke Merih Demiral duke festuar përshëndetjen e ujkut pas ndeshjes me Austrinë. Paraqitjen e tij e ka bërë të ditur me një foto nga avioni, në foto shkruhet “Po vij”, ku shihet kostumi me shirita dhe një orë e shtrenjtë. Özil nuk ishte aspak inferior ndaj Erdoganit kur bëhej fjalë për vënien në skenë.
“Ndjenja e pakëndshme” mbetet
Pas fishkëllimës së fundit, Erdogan ndalet pranë dhomës së zhveshjes turke dhe shtrëngon duart e lojtarëve. Këto janë gjithashtu imazhe efektive për media. Por ai nuk arrin të shënojë pikë me pozat e fitores. Ndërkohë, në Berlin ka trazira të izoluara, arrestime dhe tingëllime koncertesh, por në përgjithësi gjërat mbeten të qeta. Mesut Özil zhduket pa bërë një paraqitje të madhe.
“Tifozët turq të futbollit në Gjermani, të cilët po rrënjosen me ekipin e tyre janë përballur me një dilemë,” tha Güvercin para ndeshjes. “Për shkak të këtij politizimi të futbollit nga ekstremistët e djathtë turq, nuk mund ta shijoni futbollin vetëm me një ndërgjegje të pastër. Gjithmonë keni një ndjenjë të shqetësuar.” Kjo tashmë ka përfunduar në këtë kampionat evropian.
Por ndjenja e pakëndshme mbetet. Për shembull, kur një vajzë nëntë vjeçare tregon një përshëndetje ekstremiste të krahut të djathtë se ajo nuk e ka idenë se çfarë vuajtje do të thotë.
Burimi: ntv.de, Nga Gjermanishtja Sherif Ramabaja
