Bajden mund të jetë kryetari amerikan që ka më së shumti simpati për çështjen kurde, por si president i SHBA-va, ai jo gjithmonë do të veprojë në interesin kurd. Rekordi i tij rreth kësaj çështjeje, në rastin më të mirë mund të quhet i përzier
Shumë kurdë në të gjithë Lindjen e Mesme e mirëpritën fitoren e Xho Bajdenit mbi Donald Trampin në zgjedhjet e fundit në Shtetet e Bashkuara. Ish-nënkryetari dihet se është dashamirës për çështjen kurde dhe presidenca e tij pritet të sjellë lehtësim nga politikat e dëmshme që ndoqi Tramp.
Disa madje shpresojnë që administrata e Bajdenit mund të përmbush ëndrrën kurde për një shtet të pavarur. Mbi të gjitha, ishte Biden ai që në maj të 2015-tës i tha Masoud Barzanit, asokohe president i rajonit gjysmë-autonom të Kurdistanit të Irakut (KRI): “Ne do të shohim një Kurdistan të pavarur gjatë jetës sonë”. Por a janë reale shpresat e tilla?
Ka pak mëdyshje që Bajden ka qenë një mbështetës i vendosur i kurdëve për gati tre dekada. Në 1991, ai denoncoi ish-Presidentin Xhorxh H ë Bush për lejimin e forcave Irakiene nën Saddam Hussein-in për të rimarrë zonat e çliruara Kurde në Irakun verior. Në vitin 2002, ai iu drejtua parlamentit të KRI-së, duke i siguruar anëtarët se “malet nuk janë miqtë tuaj të vetëm”.
Pas pushtimit të Irakut në vitin 2003 , Bajden mbështeti një model federal në të cilin do të krijoheshin rajone kurde, sunite dhe shia për të ndihmuar në zbutjen e tensioneve sektare që nxisnin luftën civile. Kjo lëvizje u mirëprit nga kurdët, të cilët e panë atë si një garanci të autonomisë së tyre.
Bajden gjithashtu kritikoi ashpër politikat e administratës Tramp ndaj kurdëve. Në vitin 2019, Trampi i dha dritën jeshile Turqisë për të sulmuar Forcat Kurde Siriane Demokratike në Sirinë verilindore, për të cilën Bajden e quajti atë “kryekomandanti më i pamatur dhe i paaftë që kemi pasur ndonjëherë”.
Por presidenti i zgjedhur është gjithashtu një realist, dhe kur të marrë detyrën më 20 janar të 2021-tës, ai do të ndjekë interesat më të mira të vendit të tij. Gatishmëria e tij për të mbështetur kurdët do të kufizohet nga agjenda më e gjerë e SH.B.A.-së në Lindjen e Mesme për të cilën ai do të vendosë.
Ai kishte një qasje të ngjashme si nënkryetar, kur ishte i ngarkuar të merrej me Irakun dhe Sirinë nën dy administratat e Presidentit Barack Obama. Gjatë asaj kohe, Bajden vazhdimisht u përpoq të shfrytëzonte marrëdhëniet e tij personale me udhëheqësit kurdë për të çuar përpara interesat e SH.B.A.-së dhe në fakt, në disa raste ai i ndaloi kurdët të forconin pozicionin e tyre strategjik karshi Bagdadit.
Ndërsa mbështeste autonominë kurde në Irak, Bajden bëri presion që Erbil (kryqeytet i Kurdistanit Irakian) të merrej vesh me Bagdadin. Ai personalisht kërkoi nga Barzanî që të vonojë votimin për kushtetutën e KRI-së sepse ajo kishte përfshirë provincën e diskutueshme të Kerkukut si një pjesë integrale e rajonit Kurd, gjë që do të kishte shkaktuar një konflikt etnik në Irak midis kurdëve dhe arabëve dhe do të minonte interesat e SHBA-së në Irak.
Në vitin 2010-të, Bajden, së bashku me Obamën, personalisht i kërkuan udhëheqësit kurd Jalal Talabanit të hiqte dorë nga pozicioni i tij si president i Irakut në favor të Ayad Allawit, kreu i koalicionit Irakiya, i cili kishte fituar zgjedhjet në fillim të atij viti. Kjo lëvizje do të thoshte heqja dorë nga një post i caktuar për kurdët, gjë që do të kishte zvogëluar në masë të madhe fuqinë kurde në Bagdad. Talabani hodhi poshtë kërkesën dhe qëndroi në postin e tij.
Biden gjithashtu mbështeti Kryeministrin Irakian Nuri al-Maliki, vendimi i të cilit për të shkurtuar buxhetin e Erbilit në 2014 dhe për të pastruar Ushtrinë Irakiane nga kurdët shkaktoi shumë pakënaqësi në KRI.
Pra, ndërsa Bajden ka shprehur shumë mbështetje për kurdët në retorikë, në praktikë, rekordi i tij në rastin më të mirë mund të quhet i përzier. Si një person që beson thellësisht në të drejtat e njeriut dhe lirinë, ai mund të dëshirojë që kurdët të kenë një shtet të pavarur, por ai gjithashtu i kupton pasojat që kjo mund të ketë në një nga rajonet gjeopolitike më sfiduese në botë.
Në vitin 2007, ai paralajmëroi udhëheqësit kurdë që të mos ndiqnin pavarësinë duke u thënë: “Ju do të haheni të gjallë nga Turqit dhe Iranianët, ata do t’ju sulmojnë, do të ketë një luftë të gjithanshme” dhe duke theksuar se SH.B.A-të nuk do të mund ti mbrojnë ata.
Megjithatë është interesant që zyrtarë të lartë kurdë thonë se deklarata e Bajdenit në maj të 2015-tës në lidhje me “një Kurdistan të pavarur” dhe vërejtjet e paqarta që bëri Obama në lidhje me aspiratën kombëtare të kurdëve u konsideruan si një largim nga politika e një Iraku të bashkuar. Ata gjithashtu vunë në dukje se kjo vuri në lëvizje aspiratën kurde për pavarësi, e cila arriti kulmin në referendumin e vitit 2017-të.
“Ne menduam se kjo ishte një dritë jeshile për të shkuar përpara sepse ata nuk na thanë,’mos e bëni” tha një zyrtar. Një tjetër gazetar me lidhje të ngushta me Barzanin, i bëri jehonë kësaj ndjenje, duke shtuar, “Ne i kuptojmë mesazhet dhe deklaratat e qarta dhe Shtetet e Bashkuara nuk na e dhanë atë.”
Prandaj, është e rëndësishme që administrata e ardhshme e SH.B.A.-së të artikulojë qartë politikën e saj kundrejt kurdëve në mënyrë që të shmangë keqkuptimet e mundshme që mund të kenë implikime në jetën reale për stabilitetin e rajonit.
Kurdët, nga ana e tyre, duhet të menaxhojnë pritjet e tyre rreth asaj që Bajden mund të bëjë për ta. Në vend që të presin nga SH.B.A-të për të siguruar mbështetje ose për të zgjidhur mosmarrëveshjet e tyre, ata duhet të përqendrohen në atë që mund të bëjnë për veten e tyre: forcimin e institucioneve kurde, përkrahjen e shtetit të së drejtës, zbutjen e tensioneve të brendshme politike dhe përqafimin e lirisë së fjalës dhe demokracisë.
Përparimi në të gjitha këto çështje do të mirëpritet nga administrata e re, e cila së paku do të sigurojë një farë niveli të parashikueshmërisë dhe stabilitetit në politikën e jashtme – një ndryshim shumë i nevojshëm pas katër viteve të udhëheqjes së çrregullt të Trampit dhe vendimmarrjeve të pamatura. Yerevan Saeed – Al Jazeera
