Presidenti turk Erdogan deklaron se dhjetë ambasadorë janë “persona të padëshiruar” – përfshirë përfaqësuesin gjerman dhe atë amerikan. Mosmarrëveshja me Perëndimin ka arritur kështu një nivel të ri përshkallëzimi. Fokusi kryesor i Erdoganit është te imazhi i tij i njollosur.
Me dëbimin kërcënues të dhjetë ambasadorëve, presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan ka vënë në provë marrëdhëniet e Perëndimit me Turqinë. Shtetet e interesuara, përfshirë Gjermaninë dhe SHBA-në, diskutuan një përgjigje të përshtatshme ndaj njoftimit të Erdoganit, se ambasadorët e tyre do të ishin të padëshirueshëm.
Erdogan kishte thënë më parë në Eskisehir, në Turqinë perëndimore, se kishte udhëzuar Ministrinë e Jashtme që t’i shpallte dhjetë ambasadorët “persona non grata”. Një hap i tillë zakonisht nënkupton dëbimin e diplomatëve.
Sfondi i deklaratave të Erdoganit është një deklaratë e ambasadorëve në fillim të javës. Në të ata kërkojnë lirimin e sipërmarrësit dhe promovuesit të kulturës turke Osman Kavala. 64-vjeçari është në paraburgim në Stamboll që nga viti 2017, megjithëse Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut (GJEDNJ) urdhëroi lirimin e tij në vitin 2019.
Gjermania është në konsultime intensive me nëntë vendet e tjera
Kavala akuzohet se ka mbështetur protestat e Gezi në Stamboll në vitin 2013, të cilat ishin kritike ndaj qeverisë dhe ka nxitur tentativën për grusht shteti. Ai akuzohet gjithashtu për “spiunazh politik dhe ushtarak” në lidhje me tentativën për grusht shteti në vitin 2016. Kritikët i shohin akuzat si të motivuara politikisht.
Nga qarqet e Ministrisë së Jashtme në Berlin u tha për njoftimin e Erdoganit: “Ne kemi marrë parasysh deklaratat e bëra nga presidenti turk Erdogan dhe raportet për të dhe aktualisht jemi në konsultim intensiv me nëntë vendet e tjera të interesuara”. Departamenti i Shtetit i SHBA tha se ata po kërkonin “qartësi nga Departamenti turk i Shtetit”.
U thirr ambasadori gjerman – “i tepruar” dhe “i papranueshëm”
Sytë tani janë gjithashtu te ministri i Jashtëm turk Mevlüt Cavusoglu, i cili aktualisht është në Korenë e Jugut. Nëse ai zbaton udhëzimet e shefit të tij, do të ishte një hap drastik, që do të vendoste një tendosje të madhe në marrëdhëniet midis partneritetit të NATO -s, Turqisë, BE -së dhe SHBA – një javë para samitit të G20 në Romë. Atje Erdogan në të vërtetë shpreson, për një takim dypalësh me Presidentin amerikan Joe Biden.
Që të martën, ambasadorët duhet të paraqesin deklaratën në Ministrinë e Jashtme turke. Ambasadori gjerman Jürgen Schulz u përfaqësua nga i Ngarkuari me Punë. Thirrja u kuptua nga Turqia si ndërhyrje në punët e brendshme, ishte “e tepruar” dhe “e papranueshme”.
Gjermania dhe Turqia në veçanti në fakt ishin afruar përsëri pasi, ndër të tjera, burgosja e qytetarëve gjermanë në vitin 2017 çoi në një çarje të thellë në marrëdhëniet dypalëshe. Vetëm javën e kaluar, kancelarja Angela Merkel theksoi rëndësinë e marrëdhënieve gjermano-turke gjatë vizitës së saj të lamtumirës te Erdogan.
Claudia Roth për Erdoganin: “Sfidimi i kursit autoritar ndërkombëtar të Erdoganit”
Nga ana tjetër, marrëdhëniet me SHBA-në tashmë janë të acaruara. Partnerët e NATO-s ende po debatojnë për blerjen e sistemit rus të mbrojtjes raketore S-400 nga Turqia. Prandaj , paraardhësi i Bidenit, Donald Trump, kishte vendosur sanksione ndaj Ankarasë dhe kishte përjashtuar Turqinë nga programi i avionëve luftarakë ultra-modern F-35. Ankaraja sapo kishte premtuar se do të negocionte blerjen e avionëve të tjerë luftarakë në Shtetet e Bashkuara për t’i zëvendësuar ata.
Politikanët gjermanë dënuan ashpër qasjen turke. Nënkryetarja e Bundestagut, Claudia Roth (të Gjelbërit) bëri thirrje për sanksione dhe ndalimin e eksporteve të armëve. Ju duhet të përballeni me “kursin autoritar të Erdoganit ndërkombëtarisht”, tha ajo për agjencinë gjermane të shtypit. Eksperti i CDU -së për politikën e jashtme Norbert Röttgen foli për një “përshkallëzim në politikën e jashtme” në “Süddeutsche Zeitung”.
Politikani i jashtëm i FDP, Alexander Graf Lambsdorff, shkroi në Twitter se një dëbim i mundshëm i dhjetë ambasadorëve “do të ishte i pamatur, jo diplomatik dhe do të dobësonte kohezionin e aleancës”. AFD (Partia e ekstremit të djathtë) gjithashtu e sheh gabimin në qeverinë federale dhe akuzoi Ministrinë e Jashtme Federale për “aktivizëm politik në vend të diplomacisë” në trajtimin e Ankarasë.
Problemet reale të Erdoganit: Në Turqi, mbështetja ndaj tij po zvogëlohet
Erdogan (67) ka të ngjarë të ndjekë qëllimet e brendshme politike me retorikën e tij të mprehtë – si në vitin 2017. Asokohe i shkonte një krizë e politikës së jashtme, sepse mundi të mbyllte radhët pas referendumit kushtetues.
Ai tani mund të ndiqte përsëri një llogaritje të ngjashme. Në vendin e tij, Erdogan është nën presion, ndër të tjera, për shkak të situatës së vështirë ekonomike. Lira turke vazhdon të humbasë vlerën. Edhe turqit vuajnë nga inflacioni i lartë dhe veçanërisht, ushqimi po bëhet gjithnjë e më i shtrenjtë. Erdogan gjithashtu u shfaq i dërmuar së fundmi. Spekulimet për shëndetin e tij ishin rindezur pasi ai tundi kokën, derisa në korrik mbante një fjalim.
Kavala është një peng në mashtrimin e Erdoganit
Një konflikt me Perëndimin do ta bënte Erdoganin të dukej i fortë, tema e Kavalas është veçanërisht e përshtatshme për këtë. Filantropi nuk njihet vetëm në Turqi për angazhimin e tij ndaj shoqërisë civile, por edhe në Evropë. Me organizatën e tij Anadolu Kültür, Kavala ndër të tjera punon me Institutin Goethe dhe fondacione të tjera gjermane. I arrestuari vjen nga një familje sipërmarrëse, por i është përkushtuar kryesisht shkëmbimeve kulturore që prej viteve 1990.
Erdogan është thellësisht dyshues për një angazhim të tillë. Ai e sheh Kavalën si pjesë të një rrjeti ndërkombëtar për të nxitur trazira në vendin e tij. Është e paqartë nëse dhe kur presidenti do të kryejë njoftimin e tij mbi ambasadorët. Ai ka të ngjarë të ketë shkaktuar dëme deri tani. E përditshmja pro-qeveritare “Takvim”, shtypi fotografitë e dhjetë diplomatëve me emrat e tyre në faqen e parë, si masë paraprake dhe shkroi në turqisht: “Mirupafshim”
Nga Gjermanishtja Sherif Ramabaja
